Nếu tính công tâm, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam chỉ mới bắt đầu từ năm 1995, tức chưa tròn 30 tuổi, như một thanh niên đang trên đường đi tìm bản ngã. Trong gần 30 năm qua, chúng ta đã thấy hơn 300 mẫu xe được lắp ráp tại Việt Nam lăn bánh trên đường. Mỗi chiếc xe dù thành công hay thất bại cũng đều đáng nhớ, nó ghi dấu cho hành trình phát triển, thay đổi và trưởng thành. Ba chiếc xe trong bài thực sự đáng nhớ đặc biệt, bởi không một mẫu xe nào ở Việt Nam có câu chuyện ngoạn mục tương tự.
Từ cái tên đã trở thành huyền thoại
Daewoo Matiz, một trong (không nhiều) chiếc xe đã trở thành huyền thoại tại thị trường Việt Năm những năm 2000 sản xuất bởi Daewoo Hàn Quốc.
Daewoo là tập đoàn đa ngành (Chaebol) thành lập từ năm 1967. Vào thời điểm trước khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997, Daewoo là tập đoàn lớn thứ 2 tại Hàn Quốc, chỉ xếp dưới Huyndai, nằm trên LG và Samsung. Do đại cuộc thay đổi, Daewoo tuyên bố phá sản vào năm 1999, sau đó được General Motors mua lại vào năm 2002.
Trở lại với huyền thoại Matiz. Ra mắt thị trường Việt Nam phiên bản đầu tiên vào năm 1998 với giá 10.000 USD (quy ra tiền Việt thời đó khoảng 140 triệu đồng) Matiz ngay lập thức trở thành tâm điểm đường phố, mặc kệ các bố xe Nhật như Toyota, Mazda, Nissan, Mitsubishi vẫn đang làm chủ mọi cung đường. Nói gì thì nói, cách đây 25 năm, thời gạo châu củi quế, 130 triệu đồng vẫn là một số tiền lớn, đủ mua miếng đất nhỏ ở vùng ven. Nhưng Daewoo Matiz chiếm được cảm tình của người hâm mộ không phải bởi giá tiền, mà là dáng vẻ dễ thương khác biệt. Chỉ cần thấy một chiếc Matiz màu xanh cốm, đèn tròn (tương tự đèn mấy con Porsche ngày nay) lướt đi trên đường, thì người người ngơ ngẩn đứng nhìn, suýt xoa mãi không thôi. Không chỉ khuynh đảo Việt Nam, Matiz còn tung hoành ngang dọc khắp Châu Âu, được gọi bằng cái tên trìu mến “baby car” khi trở thành chiếc xe được yêu thích nhất những năm 2000.
Trải qua nhiều đời nâng cấp về kiểu dáng và màu sắc, từ Matiz, New Matiz và Color Matiz, đến năm 2008, Matiz được “nâng cấp toàn diện” sau khi thay tên đổi họ thành Chevrolet Spark. Từ đây, cái tên Daewoo Matiz chỉ còn trong ký ức, xác xe Daewoo Matiz nằm trong gara, và không quá nhiều chiếc Daewoo Matiz di chuyển trên đường. Hư hỏng vì tuổi già, phụ tùng thay thế khó tìm, và nhiều nguyên nhân khác nữa khiến Daewoo Matiz chỉ còn giá trị sưu tập. Có lẽ, chủ nhân mới của một chiếc Daewoo Matiz cũ, hẳn phải là một người mê xe đến cuồng nhiệt. Mua để làm một vật trang trí, gợi nhớ về một thời tuổi trẻ cuồng say.
Đến giấc mơ Mỹ trên đất Việt
Chevrolet, cây đa cây đề trong làng ô tô Mỹ thành lập từ năm 1911 tại Detroit, bang Michigan, cũng là quê hương của Chrysler, GM và Ford. Trong nửa đầu thế kỷ XX, người dân Mỹ vẫn thường kháo nhau rằng, bạn có thể ngửi thấy mùi ô tô ở Detroit từ Cali. Cho dễ tưởng tượng, nếu ví von như: bạn có thể nghe thấy tiếng rên ở Đồ Sơn từ Sài Gòn.
Sau khi tiếp quản Daewoo Việt Nam, Chevrolet đổi tên dòng xe huyền thoại Daewoo Matiz thành Chevrolet Spark vào năm 2008. Không ngoài dự đoán của người trong cuộc, Chevrolet Spark tiếp tục gặt hái thành công khi luôn nằm trong top đầu những mẫu xe bán chạy. Vẫn rất nhỏ gọn và linh hoạt, vẫn rất Hatchback bẩm sinh, Chevrolet Spark nay khoác thêm quốc tịch Mỹ càng thêm được săn đón tại Việt Nam như trước giờ vẫn vậy.
Nhận thấy sức hút mãnh liệt từ phân khúc Hatchback giá rẻ, ông lớn Huyndai quyết tâm tạo nên một cú nổ doanh số vào năm 2013 khi ra mắt Hyundai Grand i10 nhập khẩu từ Ấn Độ. Cuộc đua tam mã giữa Chevrolet Spark, Kia Morning và Hyundai Grand i10 trong tầm giá 14.000-15.000 USD (thời đó) được đẩy lên cao trào. Dù chưa có số liệu thống kê chính thức, nhưng người ta đồn rằng đã có thời kỳ, cứ 10 chiếc xe lăn bánh trên đường, thì có sự xuất hiện của 1 trong 3 ông xe này. Nghĩ cũng đúng. Đi làm, đi chợ, đi chơi đều đẹp.
Nhưng có cuộc vui nào không tàn, tình đẹp nào không tan. Chevrolet Spark đã khép lại một thập kỷ mười năm tồn tại trên đất Việt khi VinFast tiếp quản thương hiệu Chevrolet vào năm 2018. Liệu Chevrolet Spark sẽ được hồi sinh dưới tên gọi mới, hay vĩnh viễn nằm trong bảo tàng ô tô thế giới?
Và cú hạ cánh trong ngỡ ngàng
Chiều ngày 20/11/2018 tại công viên Thống Nhất, Hà Nội, mẫu xe cỡ nhỏ được người tiêu dùng trong nước chờ đón nhất của VinFast là Fadil ở phân khúc giá rẻ chính thức ra mắt. Xe được chế tạo trên nền tảng phiên bản cao cấp nhất từ nguyên mẫu Opel Karl của GM tại Châu Âu. Điều đáng nói, Opel Karl dùng chung khung gầm với Chevrolet Spark nhưng sử dụng công nghệ Châu Âu, do đó nội và ngoại thất đều cao cấp hơn hẳn. Fadil, mẫu xe nguồn gốc Mỹ, tiêu chuẩn Châu Âu, sở hữu bởi công ty ô tô Việt Nam. Vào ngày mở bán, VinFast Fadil đưa ra chương trình bán hàng kiểu “Early Bird”: giá khởi điểm 426 triệu được giảm sâu chỉ còn 336 triệu (chưa bao gồm VAT) trong đợt mở bán đầu tiên.
Được trang bị tiêu chuẩn cao nhất, ngoại hình bắt mắt trong phân khúc Hatchback giá rẻ, không có gì ngạc nhiên khi VinFast Fadil cháy hàng, luôn nằm trong top 10 xe bán chạy nhất, chiếm hơn 60% tổng sản lượng xe VinFast bán ra trên toàn thị trường. Có những thời điểm trong năm 2021, doanh số bán của VinFast Fadil gấp 3 lần đối thủ gần nhất là Hyundai Grand i10. Một chiếc xe cho người mới sở hữu ô tô. Một chiếc xe giá cả hợp lý cho gia đình nhỏ. Một chiếc xe chạy dịch vụ mà không lo nghĩ nhiều. Đang trên đà huy hoàng, vào tháng 07/2022, VinFast tuyên bố ngừng sản xuất xe xăng, tập trung hoàn toàn nguồn lực cho định hướng xe điện. Trong cùng năm 2022, trên website Chevrolet, hãng xe thông báo chính thức dừng sản xuất mẫu Chevrolet Spark trên toàn cầu.
Khởi đầu ngoạn mục với tên gọi Daewoo Matiz, kết thúc rực rỡ trong thân xác VinFast Fadil tại thị trường Việt Nam, giờ đây, có lẽ điểm đến hoàn hảo tiếp theo của Chevrolet Spark là bảo tàng ô tô thế giới.
