Trong vòng xoay bánh xe lịch sử, ô tô hybrid đã từng chạm đỉnh vinh quang từ cuối thế kỷ 19, sau đó âm thầm lụi tàn bởi “ngọn lửa” của ô tô đốt trong. Ngày nay, khi các yếu tố từ tài nguyên thiên nhiên đến chi phí vận hành, môi trường xã hội đều không thuận lợi cho xe sử dụng nguyên liệu hóa thạch, một chặng đường mới đang rộng mở cho những bước tiến động cơ xanh hơn như hybrid, e-power, hydrogen hay thuần điện. Bài viết này chia sẻ quan điểm về xe hybrid – động cơ bền vững phù hợp cho thị trường ô tô Việt Nam hiện tại.
Lịch sử hình thành
Hình thành: Ý tưởng về động cơ pin, cụ thể là đầu kéo tàu hỏa sử dụng pin, ra đời từ năm 1842 bởi Robert Davidson, sớm hơn nửa thế kỷ so với chiếc ô tô chạy xăng đầu tiên trên thế giới – công bố năm 1886 – sáng chế của ông tổ ngành ô tô Karl Benz – người đứng tên Mercedes – Benz sau này. Đầu kéo pin thất bại do chi phí sản xuất pin quá cao, và không thể tái sử dụng.
Ắc quy sạc phát minh năm 1859 là cơ sở cho xe hybrid đầu tiên. Khác với lầm tưởng của nhiều người, Ferdinand Porsche – nhà sáng lập Porsche – là cha đẻ công nghệ hybrid năm 1902, lịch sử viết rằng ý tưởng ấy đã được thành hình từ năm 1896 tại Mỹ, bởi kỹ sư Armstrong Phaeton, trước cả kính chắn gió ô tô. Khái niệm “kính chắn gió” được biết đến sớm nhất vào năm 1899 trên Renault Type B, xe hoàn toàn kín đầu tiên trong công nghiệp ô tô. Lầm tưởng về việc chiếc Lohner-Porsche công bố ở Paris Motor Show năm 1902 là xe hybrid đầu tiên trên thế giới có thể xuất phát từ bằng sáng chế hợp pháp của nó và tên tuổi quá lớn của Ferdinand Porsche thời đó.
Thịnh vượng: Những năm cuối thập niên 1890s, doanh số xe điện và hybrid vượt mặt xe xăng tại Mỹ, thậm chí có đến 2 hãng taxi điện kinh doanh trên đường phố New York lúc bấy giờ là Electric Carriage and Wagon Company. Thời điểm đó, hơn 40% ô tô lăn bánh trên đất Mỹ là xe điện, nhờ ưu thế về khả năng vận hành êm ái, hệ thống khởi động bằng điện an toàn, tiện lợi hơn kiểu “quay tay” truyền thống, trong khi xe xăng thải ra nhiều khói đen, mùi hôi khó chịu và gây ô nhiễm.
Suy tàn: Tuy nhiên, những hạn chế trong công nghệ pin cũng như độ phức tạp trong quá trình sản xuất đã gây nhiều khó khăn cho xe hybrid. Giá sản xuất đắt từ gấp rưỡi đến gấp đôi, quãng đường đi ngắn, xe hybrid rơi vào thế lép vế hoàn toàn khi quý ngài Henry Ford tạo ra xe ô tô đốt trong thương mại đầu tiên Ford Model T, mở đầu cho thời kỳ hoàng kim của xe sử dụng nhiên liệu xăng dầu. Đó cũng là ngày xe điện và hybrid rơi vào quên lãng.
Tái sinh: Như quy luật cuộc sống, điều gì đến phải đến. Từ năm 1970, vấn đề ô nhiễm không khí và nóng lên toàn cầu được chính phủ các nước phát triển đặc biệt quan tâm. Giá xăng dầu tăng chóng mặt do lo ngại về nguy cơ cạn kiệt nguồn cung, cuộc chiến giành dầu mỏ, khủng hoảng kinh tế chính trị, nhiều chính phủ bắt đầu ban hành chính sách khuyến khích nhà sản xuất nghiên cứu ô tô thân thiện môi trường.
Cú hích đầu tiên, bất ngờ thay lại xuất phát từ Châu Á. Tháng 11 năm 1997, tại tổng hành dinh Tokyo, hãng Toyota phát đi thông báo ra mắt Prius, mẫu xe hybrid thương mại duy nhất đương thời. Đến nay, lợi thế “người đi trước” của Toyota trong cuộc đua công nghệ hybrid vẫn giúp hãng duy trì vị thế top đầu giữa muôn vàn thách thức. Từ bước đệm Prius và xe hybrid nói chung, nhiều công nghệ ô tô thân thiện môi trường như xe điện, e-power, hydrogen tự tin tiếp bước.
Xe Hybrid – Rẻ hơn xăng, xa hơn điện
Rẻ hơn xe xăng: Nghe vô lý nhưng lại thuyết phục. Dù giá thành xe hybrid có phần cao hơn so với xe xăng cùng phiên bản, giá trị chủ xe nhận được chính là khả năng vận hành siêu tiết kiệm. Tùy loại động cơ hybrid, mức tiết kiệm nhiên liệu dao động từ 10 đến 80%. Thay vì trả 600 ngàn tiền xăng cho 1 tuần đi làm, chủ xe plug-in hybrid chỉ cần tốn 1/5 , tức 120 ngàn tiền điện. Chưa kể, động cơ điện trên xe hybrid giúp mọi chuyển động trên xe từ khởi động đến tăng tốc đều mạnh mẽ, mượt mà, giúp gia đình thoải mái khi di chuyển, tăng độ an toàn trên những con đường cao tốc khi cần vượt.
Xa hơn xe điện: Đương nhiên, với động cơ xăng tích hợp, xe hybrid khắc phục nhược điểm về giới hạn quãng đường đi tối đa mỗi lần sạc của xe điện. Lên kế hoạch về quãng đường đi và dừng nghỉ sạc điện không phiền, nhưng nếu trạm sạc trong kế hoạch của bạn có vấn đề thì nguy to. Nhờ khả năng tự sạc khi di chuyển, xe hybrid thoát khỏi sự phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng trạm sạc, sẵn sàng cho mọi điểm đến. Xét về chi phí ban đầu, xe hybrid nhận thêm một điểm cộng khi có mức giá rẻ hơn đáng kể so với xe thuần điện cùng phân khúc.
3 loại động cơ hybrid phổ biến
Để phân biệt 3 loại động cơ hybrid phổ biến, chỉ nghe tên thôi là chưa đủ. Bảng so sánh sau giúp bạn có cái nhìn cụ thể hơn.
Tương lai hybrid – Liệu lịch sử có lặp lại
Dầu mỏ không thể tự sản sinh thêm, CO2 không tự mất đi, xe xăng sẽ dần lùi về sau nhường chỗ cho những dòng xe “xanh hơn” là tương lai tất yếu. Về phía nhà sản xuất, tình hình đang căng thẳng hơn khi các công ty giờ đây phải chịu một mức thuế cho lượng khí nhà kính thải ra môi trường. Tại Thụy Sĩ, thuế 1 tấn khí thải nhà kính đang ở mức $130 (3,2 triệu đồng). Mỗi doanh nghiệp chỉ được cấp phép một lượng phát thải nhất định, vượt quá số đó, doanh nghiệp phải mua thêm tín chỉ carbon để tiếp tục sản xuất. Việc bán xe hybrid giúp giảm lượng CO2 phát thải, các hãng xe “xanh” thậm chí có thể kiếm thêm lợi nhuận hoặc trợ giá cho xe để tăng khả năng cạnh tranh, nhờ khoản thu bán tín chỉ carbon còn thừa.
Ngay tại Việt Nam, chúng ta đã phần nào tự trải nghiệm hậu quả của nóng lên toàn cầu. Hạn mặn, cạn kiệt nước ngọt, triều cường, lũ quét ngày càng nghiêm trọng, tạo gánh nặng lên toàn xã hội. Nếu chưa nhận ra sự liên quan, đan kết giữa môi trường & cuộc sống; chiến sự Nga – Ukraina ảnh hưởng mang tính hệ thống lên nền kinh tế, xã hội, có lẽ đi bộ là phương tiện tốt nhất để bạn góp xanh môi trường. Chỉ cần mối quan tâm và nhu cầu còn đó, sự phát triển của xe hybrid nói riêng và ô tô “xanh” nói chung sẽ còn tiến xa, xô đổ mọi kỷ lục xe động cơ xăng dầu đã tạo nên trong hơn 100 năm qua.
Lời tạm kết
Công nghệ hybrid là câu trả lời đanh thép trước sức ép xanh hoá giao thông cho các nhà sản xuất; cho những chủ xe muốn giảm phụ thuộc vào xăng dầu, nhưng vẫn lo lắng về hạ tầng trạm sạc công cộng chưa phổ biến. Các giá trị về tiết kiệm chi phí vận hành, giảm phát thải CO2, vừa có chiếc xe mạnh mẽ, lướt êm, yên tâm cho mọi hành trình gần xa mà không lo về sạc điện, đưa hybrid trở thành giao điểm cân bằng các ưu điểm của xe điện và sự linh hoạt của xe xăng. Nếu không quá căng về tài chính, bất kỳ mẫu xe nào trang bị công nghệ hybrid từ Suzuki, Toyota, Honda, Volvo, Lexus… đều xứng đáng xuống tiền.
