Ngành ô tô Việt Nam bắt đầu từ trước 1975. Từng có nhiều mẫu xe của các hãng Đức, Pháp, Nhật, Nga, Italy nhập khẩu vào Việt Nam nhưng phần lớn theo diện quan hệ chính trị và ngoại giao. Từ sau 1975, chúng ta bắt đầu xây dựng đất nước. Giai đoạn Đổi mới (1986), ngành ô tô vẫn chưa có gì mới, ngoài những chiếc xe cũ. Đến thập niên 90, ngành xe Việt Nam xuất hiện những liên doanh ô tô đầu tiên và những hãng xe (diện chính hãng) được Chính phủ cấp phép hoạt động, từ đó mở ra giai đoạn hình thành và phát triển thị trường ô tô với hơn 30 thương hiệu như hiện nay.
Trong bài viết này, chúng ta cùng điểm lại những cái tên, những dấu mốc, những sự kiện làm nên sức sống cho ngành ô tô Việt. Rất nhiều thông tin thú vị, cả chính thống và lời đồn. Một bài đặc biệt, dành riêng cho các Joyrider.
La Dalat
Chiếc xe ô tô thương mại đầu tiên do người Việt lắp ráp xuất xưởng năm 1969, bán thương mại năm 1970. La Dalat do hãng xe hơi Citroen của Pháp thông qua công ty con là Công ty Xe Hơi Sài Gòn chế tạo. Tên La Dalat được Citroen lấy cảm hứng từ vùng đất mơ mộng Đà Lạt. Một chiếc xe cơ bản, hữu dụng, giá đặc biệt rẻ vào thời đó. Bốn chỗ, đèn tròn, vuông vức, địa hình, phông trần là những gì đập vào mắt chúng ta.
Ngoài các bộ phận quan trọng như máy, hộp số, vô lăng, hệ thống phanh…, các chi tiết khác đều được sản xuất tại Việt Nam (nói theo ngôn ngữ ngày nay là tỉ lệ nội địa hoá cao) nhằm hạ giá thành. Trải qua hơn nửa thế kỷ, La Dalat có lẽ không còn đủ tiêu chuẩn để vận hành trên đường, nhưng vẫn có chỗ đứng đặc biệt trong lòng những người sưu tầm và đam mê xe cổ.
Mekong Auto
Công ty ô tô liên doanh đầu tiên giữa Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam được thành lập năm 1991. Nhà máy ô tô Cửu Long của Mekong Auto đi vào hoạt động năm 1992. Trong cùng năm, chiếc xe đầu tiên được tung ra thị trường là Mekong Star-4WD 2 cầu, động cơ do hãng SsangYong (Hàn Quốc) cung cấp.
Trong 6 năm hoạt động mạnh mẽ từ 1992 đến 1997, Mekong Auto đã tạo nên tên tuổi cho mình với hơn 30.000 xe được bán ra. Những năm tháng huy hoàng của Mekong Auto dự báo sẽ kết thúc khi nguồn cung linh kiện từ SsangYong (Hàn Quốc) dần cạn kiệt; các hãng xe Nhật Bản như Toyota, Honda, Mitsubishi bắt đầu tung chiêu. Từ đây, số phận an bài. Mekong Auto chỉ còn cái bóng của quá khứ.
Bill Clinton
Ngày 11/07/1995 từ Nhà Trắng, Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton tuyên bố bình thường hoá quan hệ ngoại giao giữa 2 nước Hoa Kỳ – Việt Nam (trước đó ông cũng đã quyết định bãi bỏ lệnh cấm vận đối với Việt Nam năm 1994). Từ thời khắc lịch sử này, ngành ô tô Việt Nam đã sang trang mới, khi hàng loạt hãng xe như Ford (Mỹ), Mercedes (Đức), Toyota, Honda, Mitsubishi (Nhật) bắt đầu kế hoạch xâm nhập và chia thị phần ô tô Việt Nam.
Daewoo Matiz
Ra mắt thị trường Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1998 với giá 10.000 USD (quy ra tiền Việt thời đó khoảng 140 triệu; chiếc xe tay ga cao cấp Honda Dylan cùng thời giá khoảng 7.000 USD) Daewoo Matiz ngay lập thức trở thành tâm điểm đường phố, mặc kệ các bố xe Nhật Toyota, Mazda, Mitsubishi vẫn đang làm chủ mọi cung đường. Daewoo Matiz chiếm trọn cảm tình của người hâm mộ không phải bởi giá tiền, mà là dáng vẻ dễ thương khác biệt. Chỉ cần thấy một chiếc Matiz màu xanh cốm, đèn tròn (tương tự đèn mấy con Porsche ngày nay) lướt đi trên đường, người người ngơ ngẩn đứng nhìn, suýt xoa mãi không thôi.
Trải qua nhiều đời nâng cấp nhẹ về kiểu dáng và màu sắc, từ Matiz, New Matiz và Color Matiz, đến năm 2008, Daewoo Matiz chấm dứt vòng đời 10 năm, nhường sân khấu cho Chevrolet Spark. Từ đây, cái tên Daewoo Matiz chỉ còn trong ký ức, xác xe Daewoo Matiz nằm trong gara, và không còn quá nhiều chiếc Daewoo Matiz di chuyển trên đường.
Savico
Bước chân vào lĩnh vực ô tô từ năm 1998, Savico hiện là nhà phân phối ô tô lớn nhất Việt Nam với 25 năm kinh nghiệm thương trường, 10 hãng xe, 73 showroom. Savico đang hướng đến mục tiêu trở thành đơn vị phân phối số 1 Việt Nam về xe mới lẫn xe cũ trên hệ sinh thái toàn diện offline và online bao gồm: Showroom, Carpla, Auto Mall. Luôn bám sát 2 ông lớn Thaco Trường Hải và Hyundai Thành Công, Savico chiếm 11% thị phần ô tô, trong đó đóng góp mạnh nhất đến từ 2 hãng Toyota và Ford. Đứng trước xu hướng xe điện, có lẽ không lâu nữa, Savico sẽ đưa các hãng xe điện lớn trên thế giới về Việt Nam và xây dựng nhà máy lắp ráp (CKD). Mỗi bước đi của Savico đều hướng đến một mục đích: trở thành công ty hàng đầu trong mảng kinh doanh dịch vụ ô tô.
Vietnam Motor Show
Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA thành lập năm 2000, hiện có 18 thành viên) tổ chức triển lãm đầu tiên vào năm 2002, mang tên Vietnam Motor Show. Cũng giống như các triển lãm ô tô trên thế giới, Vietnam Motor Show được tổ chức mỗi năm một lần với khoảng thời gian tháng 10 hàng năm.
Trong 20 năm qua, Vietnam Motor Show được xem là món buffet no nê đã mắt, là sự kiện thường niên lớn nhất trong ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Khi tham dự Vietnam Motor Show, người xem có cơ hội thưởng thức những mẫu xe nhập khẩu đình đám, những mẫu xe lắp ráp trong nước nổi bật, và đặc biệt, những bạn mẫu PG vô cùng xinh đẹp và thiện lành.
Cường Đô La
Đêm 24/05/2003, khi gà đã vào chuồng, người dân đang say giấc, 7 vị công tử, 7 racing boy đời đầu của Sài Gòn trên 6 chiếc Mer, Lexus, BMW thực hiện một cuộc diễu hành tốc độ theo cung đường ngẫu hứng Lê Lợi > Đồng Khởi > Tôn Đức Thắng, và chỉ chịu thắng lại trên đường Điện Biên Phủ, Quận Bình Thạnh vì đã thua. Thời đó, đường Điện Biên Phủ mới được mở rộng, luôn có cây xanh và khán giả cổ vũ, là sân khấu tốc độ cho những người đam mê. Từ đêm định mệnh này, Cường nổi lên khắp cõi mạng và trong giới chơi xe.
Trong hơn 20 năm cầm lái và chơi xe, Cường âm thầm chứng minh niềm đam mê bất tận của mình qua hàng loạt những big deal mua bán, bán mua. Siêu xe cũng như siêu mẫu, phải biết chăn và chăm đúng cách, bảo trì bảo dưỡng thường xuyên cho dù không đụng đến. Khi số lượng xe trong gara đủ nhiều, cần có chỗ phù hợp để tắm rửa, vệ sinh, làm đẹp, Aerowash ra đời năm 2019, một detailing studio đẹp tuyệt mỹ được thành lập tại Sài Gòn. Ngày nay trên khắp cả nước, giới chơi xe nổi và chìm không thiếu. Nhưng không một ai đủ thâm niên, đầy kiến thức, và đậm trải nghiệm như Cường.
Thaco – Trường Hải
Sáng lập bởi ông Trần Bá Dương (hiện là Chủ tịch HĐQT) năm 1997, Thaco chỉ thực sự bước vào giai đoạn phát triển bùng nổ vào năm 2007 khi Thaco Auto và Tập đoàn KIA chính thức ký kết hợp tác chuyển giao công nghệ sản xuất lắp ráp và phân phối độc quyền xe KIA tại thị trường Việt Nam. Thaco – Trường Hải (sau đây gọi là Thaco Auto) là đơn vị lớn nhất Việt Nam về chuỗi giá trị khép kín: nhập khẩu, sản xuất, lắp ráp, phân phối, kinh doanh, hậu mãi cho 5 hãng xe KIA, Mazda, Peugeot, BMW, Mini Cooper.
Với tổ hợp nhà máy tại Chu Lai, Quảng Nam rộng 358 ha, tương đương 3.58km2 (lớn hơn nhà máy VinFast ở Hải Phòng một xíu) và 400 showroom/xưởng dịch vụ trải dài toàn quốc, cứ 10 chiếc xe bán ra, có 2 chiếc của Thaco Auto. Có thể nói, Thaco Auto là một thế lực lớn trong ngành ô tô Việt Nam. Và thường thì, đứng sau mỗi thế lực lớn là một thế lực lớn hơn.
Roll Royce Phantom
Chiếc Rolls-Royce Phantom chính hãng đầu tiên về Việt Nam vào năm 2008, thuộc sở hữu của nữ đại gia bất động sản Dương Thị Bạch Diệp. Với biển số tứ quý bảy 77L-7777, chiếc xe màu xanh lục (Diệp) toàn thân, màu bạc (Bạch) ở nắp ca-pô kéo dài đến đuôi được mua chính hãng tại Anh Quốc, cá nhân hóa theo yêu cầu của chủ nhân, đã làm nổi sóng cộng đồng ô tô, giới bất động sản và đại gia ẩn mình với giá trị đắt nhất Việt Nam thời đó. Để lăn bánh chiếc Roll Royce cần 21 tỷ tiền mua xe; 13 tỷ tiền đóng thuế; 200 triệu chi phí vận chuyển bằng máy bay; 2 chuyên gia của hãng từ Singapore bay qua Việt Nam để hướng dẫn sử dụng. Một câu chuyện đẹp lúc đầu, sầu lúc kết.
Mercedes SLS AMG
Trong show triển lãm riêng cho thương hiệu mang tên Mercedes Fascination năm 2010, chiếc siêu xe thể thao cánh chim Mercedes SLS AMG nhập khẩu chính hãng đầu tiên đã tìm thấy minh chủ (ẩn mình) xứng đáng: ông Đặng Lê Nguyên Vũ, chủ tịch Cà phê Trung Nguyên. Mục đích mua xe nhằm quảng bá cho thương hiệu cà phê Trung Nguyên Legend, với khát vọng sẽ bay cao hơn cánh chim. Cũng cần nói thêm, thông qua triển lãm riêng Mercedes Fascination lần đầu tiên này, cùng với sự xuất hiện của ngôi sao Mercedes SLS AMG, hãng Mercedes đã chứng minh đẳng cấp khác biệt của một thương hiệu xe sang luôn được săn đón bởi các ngôi sao, nghệ sĩ, người mẫu, doanh nhân hàng đầu.
Đặng Lê Nguyên Vũ
Người đời biết đến ông nhiều hơn qua câu nói kinh điển “Tiền nhiều để làm gì?”; qua cách quảng bá cà phê bằng hình ảnh của chuỗi hoa hậu; qua khát vọng đưa Việt Nam lên bản đồ cà phê thế giới; qua những tâm tình chân phương xoáy thẳng vào não. Và cũng chính ông là người đặt mua chiếc Mercedes SLS AMG nhập khẩu chính hãng đầu tiên trong show diễn Mercedes Fascination năm 2010. Từ thời điểm này, bộ sưu tập xe (và siêu xe hàng hiếm) của ông bắt đầu tăng tốc đến tận ngày nay (năm 2023).
Điều đặc biệt là ông chưa từng, và chưa bao giờ ngồi kiểm đếm số xe mình có. Xe (và siêu xe) ông mua không phải để đua (số lượng) mặc dù trong thực tế, không một người Việt nào sở hữu siêu xe nhiều bằng ông. Chỉ một mình Qua mới biết Qua đang (và sẽ) làm gì với chất và lượng xe hàng trăm chiếc từ cổ chí kim đang đậu khắp gara ở nhiều địa điểm. Cách Qua chơi xe chẳng khác mấy cách Qua làm cà phê: không ai có thể đoán được.
VinFast
Thành lập năm 2017. Sở hữu tổ hợp nhà máy ô tô hiện đại nhất Đông Nam Á do người Đức thiết kế và lắp đặt. Đưa về nhân sự cấp cao hàng đầu thế giới. Thử nghiệm và vận hành sản phẩm trên quy mô toàn cầu. VinFast trẻ tuổi đời, nhưng mang khát vọng dời non lấp biển. Tháng 10/2018, VinFast đem 2 mẫu Sedan Lux A2.0 và SUV Lux SA2.0 tham gia Paris Motor Show. Thế giới biết thêm 2 từ khóa mới về Việt Nam là #VinFast và #Ôtô ngoài áo dài và nón lá. Trong năm 2019, VinFast Fadil, VinFast Lux A2.0 và VinFast SUV SA2.0 lần lượt đến tay khách hàng. Từ năm 2021, VinFast thông báo chính thức chuyển trục chiến lược sang sản xuất xe điện để đón đầu ngọn sóng xanh.
Ngày 25/11/2022, từ Hải Phòng, Việt Nam hướng đến Cali, Mỹ, con tàu Silver Queen dài 183m, tải trọng 11.000 tấn làm lễ rời bờ, không chỉ ship 999 chiếc xe điện của VinFast đến Mỹ, mà super ship một giấc mơ – không thể gọi tên bằng số lượng, vào thời điểm đó. Hay ngay cả bây giờ.
