Không có phân khúc xe phổ thông nào Toyota không có mặt, và với mỗi phân khúc, Toyota luôn nằm trong top 3. Toyota Crown “xe bộ trưởng” thập niên 80 và 90. Camry tiếp bước hoàn hảo. Đến Corolla, Vios, Innova, Fortuner, Land Cruiser. Dù người khen, kẻ chê nhưng được bảo chứng bởi Toyota phía trước, dường như mọi cái tên liền kề phía sau đều có sức mạnh tàng hình. Bài này, viết về 2 tượng đài quá khứ của Toyota cuối thập niên 90. Tức chỉ vài năm sau khi Việt Nam mở cửa thị trường ô tô năm 1995.
Cá mập lên bờ
Chiếc xe đầu tiên của Toyota xuất xưởng tại Việt Nam chính là Toyota Hiace (phát âm Hi Ace) vào tháng 08 năm 1996, thuộc thế hệ thứ 4 trên thế giới. Đây là một trong những thời khắc quan trọng bậc nhất của Toyota Việt Nam. Lắp ráp được một chiếc xe thời đó là cả một hành trình đau thương xứng đáng. Sau khi lăn bánh ra đường, biệt danh “Toyota cá mập” xuất hiện, bởi dáng vẻ to lớn của chiếc xe 16 chỗ thong thả lướt nhanh, cắn chết hết mấy con xe chở khách cũ kỹ, gỉ sét ra đời trước đó.
Từ năm 1998 đến 2002 là thời kỳ huy hoàng của Toyota cá mập tại Việt Nam. Cá mập lên bờ, xuất hiện trong sân bay đưa đón Việt kiều; chuyên chở hành khách những chuyến xe liên tỉnh; đưa đón nhân viên công ty; bao xe trọn gói đi chơi, đi chùa đến đám cưới, đám tang. Ai là fan của TVB, hẳn chưa quên Toyota cá mập còn chở full team băng đảng xã hội đen Hồng Kông trong rất nhiều cảnh phim hành động. Cửa xe vừa lùa ra, mấy anh giang hồ lao xuống đường, ngầu lắm. Một cách ngắn gọn, khi nhu cầu chuyên chở trên 12 người xuất hiện, Toyota cá mập là lựa chọn đầu tiên, khỏi nghĩ.
Phân khúc minibus 16 chỗ cuối thập niên 90, đầu những năm 2000 chỉ xoay quanh bộ 3: Toyota cá mập, Ford Transit và Mercedes MB140 (được thay thế bởi “Vận động viên chạy nước rút” Mercedes Sprinter năm 2004). Đến năm 2018, Toyota mang cá mập nhập khẩu Thái Lan quay lại thị trường Việt Nam, nhưng lúc này, thời thế đã khác, phong thuỷ đã khác. Hyundai Solati, Thaco Iveco đã có sừng có mỏ, gõ đầu cá mập te tua tơi tả. Con xe hay con người, đều có thời của mình. Thuận thời thì phất. Nghịch thời thì thôi.
Nhiều nước Châu Á, Châu Úc, Châu Âu đã cải tạo cá mập thành chiếc xe cắm trại đa năng rất đẹp. Việt Nam mình chưa thấy nhiều. Đặt vào đó một chiếc giường, tận hưởng hành trình nhún nhảy cũng là một nét mới trong cách chúng ta chơi.
Một chiếc Zace màu vỏ dưa
Zace mang nhiều tên khác nhau tại mỗi thị trường. Toyota Revo tại Philippine, Unser tại Malaysia. Thời điểm ra mắt năm 1999, Zace không mất nhiều thời gian để tạo dựng một tượng đài cho phân khúc 7 chỗ gầm cao: thiết kế thể thao, khung gầm body-on-frame, phun xăng điện tử, nội thất rộng rãi. Tiện nghi cơ bản, không nhiều option, Toyota Zace cùng Mitsubishi Jolie, Mazda Premacy đã tạo nên định nghĩa sơ khai cho dòng xe MPV đô thị ngày nay.
Trong nhiều năm lăn bánh, một chiếc Zace màu vỏ dưa trở nên quen mắt, thân thuộc với người đi đường. Rất nhiều người thời đó bán vàng để mua, bán đất để tậu. Một chiếc Zace của đại gia đình, Zace của cơ quan nhà nước, Zace đưa rước sư thầy… Zace đúng nghĩa con xe quốc dân. Có thể điểm qua 3 yếu tố chính góp phần tạo nên danh & số cho Zace. Thứ nhất, phun xăng điện tử. Thứ hai, là đứa con được chăm chút của nhà Toyota rất được lòng người Việt. Thứ ba, hệ thống bảo trì, bảo dưỡng rộng khắp, linh kiện phụ tùng thay thế dễ tìm, giá rẻ.
Phong (Việt Nam): Từ khi mua năm 2002, tôi đã lái con Zace đi mấy chiều Nam Bắc. Khung gầm chắc, tay lái nhẹ, bền bỉ như con trâu, mặc dù máy không mạnh.
Raymon (Philippine): Cô ấy không chân dài nhưng gầm cao; vẻ ngoài không sang chảnh nhưng xinh xắn; nội thất không đặc biệt nhưng 1 cân 7. Cô ấy là Zace.
Samad (Malaysia): Zace là chiếc xe 7 chỗ rẻ nhất, là mơ ước của hàng triệu người dân Malay. Bên ngoài hiền hoà, bên trong rộng mênh mông. Xem clip thì biết.
Sau hơn 20 năm kể từ ngày ra mắt (được thay thế bởi Innova) bạn vẫn có thể bắt gặp Zace ở các trung tâm dạy lái xe, nhẹ nhàng lướt đi trong thành phố, trên những đoạn đường thôn quê, hoặc trên các sàn xe cũ. Và cũng có không ít “Một chiếc Zace màu vỏ dưa” được làm mới đĩnh đạc, đặt vào góc view đẹp nhất nhà, cho chủ nhân nâng niu nhìn ngắm. Zace – từ một chiếc xe cái, đã đẻ ra hàng chục chiếc xe con, hàng trăm căn nhà, hàng ngàn dự án… Zace hơn cả một chiếc xe hay phương tiện di chuyển. Nó là tuổi thơ êm đềm, là hoài niệm đáng nhớ, là tháng năm rực rỡ, là tượng đại 4 bánh của cánh mày râu.
